Czytelnia
Jak wulkany wpływają na klimat – infografika
Gdy wykonuje się symulacje komputerowe zmian klimatu, można sprawdzić, jaką rolę odgrywają…
ZobaczZmiana stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze – infografika
Jak zmieniało się stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze w czasach historycznych.
ZobaczGeny i dużo więcej – infografika
W każdej naszej komórce znajduje się przepis na cząsteczki, z których jesteśmy zbudowani,…
ZobaczTrzy nowe gatunki człowieka? O zamieszaniu w środkowym plejstocenie
Jeśli śledziliście doniesienia z paleoantropologii w 2021 r., to być może usłyszeliście,…
ZobaczJesteśmy skomplikowani. Rozmowa z prof. Michałem Kosińskim
Możemy już mówić o zjawiskach psychicznych u sztucznej inteligencji. Algorytmy mają uprzedzenia…
ZobaczKuksańce w neuronach
Pozorna prostota impulsów nerwowych może być myląca, ale to one są podłożem…
ZobaczZanieczyszczone umysły
Każdy z nas ma dziś dostęp do nieprzebranych zasobów informacji. Niestety, nie…
ZobaczParadoksy informacji
Pojęcie informacji przebojem wdarło się do wielu dziedzin nauki: od psychologii, przez…
ZobaczPrzyszłość klimatu – pewność i niepewność
Jakie scenariusze przyszłości ziemskiego klimatu przewiduje najnowszy raport IPCC? Szczegóły na infografice.
ZobaczStruktura raportu IPCC
IPCC to Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu - organizacja międzynarodowa publikująca…
ZobaczSymulacje numeryczne klimatu
Najpierw dzielimy powierzchnię Ziemi na kwadraty o wybranym rozmiarze. Następnie dzielimy atmosferę…
ZobaczNiektóre procesy odpowiedzialne za stężenie dwutlenku węgla w atmosferze
Żeby zrozumieć, skąd bierze się w atmosferze CO2, dobrze jest wyjść od…
ZobaczJaka byłaby temperatura kartki w przestrzeni kosmicznej?
Z załączonej infografiki dowiesz się, jak przeprowadzić odpowiednie obliczenia. Dowiesz się też…
ZobaczPrzepis na udany eksperyment myślowy – infografika
Tworzenie udanych eksperymentów myślowych nie jest proste, ale wykorzystując wyobraźnię można w…
ZobaczDylemat wagonika – infografika
Słynny etyczny eksperyment myślowy w pierwotnej wersji zaprezentowany przez Philippę Foot w…
ZobaczCzy przestrzeń jest skończona? Eksperyment myślowy Lukrecjusza
Wyobraź sobie, że docierasz do granicy wszechświata...
ZobaczUcieleśnione metafory pojęciowe – infografika
Oto, co głosi jedna z najpopularniejszych teorii wyjaśniających, w jaki sposób ludzki…
ZobaczEksperymenty myślowe w fizyce – infografika
Rozwój fizyki nie byłby możliwy bez eksperymentów, w których testuje się przewidywania…
ZobaczNaczelne zobowiązania
Nowe badania sugerują, że małpy człowiekowate podejmując współpracę, formułują pewne oczekiwania wobec…
ZobaczBól owadziego ciała
Udowodnienie istnienia wspólnego przodka kręgowców i bezkręgowców spowodowało narodziny wielu pytań, z…
ZobaczCarpe silvam
Aby wykorzystać uzdrawiającą moc lasu nie musisz być osobą szczególnie wrażliwą. Wystarczy,…
ZobaczTestowanie wyobraźni biologa
Czasem można odnieść wrażenie, że pewne zagadnienia w naukach biologicznych są w…
ZobaczCo nam daje wyobraźnia?
Wyobraźnia towarzyszy nam każdego dnia i okazuje się potrzebna w najróżniejszych sytuacjach.…
ZobaczEksperymenty myślowe, czyli wyobraźnia jako narzędzie
Obecnie znaczna część nauk, zwłaszcza przyrodniczych, bazuje na eksperymentach. Ale czy istotne…
ZobaczFabryki życia
Oto rybosom. Grudka białka i kwasów nukleinowych, bez której przepływ informacji genetycznej…
ZobaczLiczby zmyślone
Kartezjusz nadał im niechlubny tytuł „urojonych”, w kontraście do tych rzeczywistych. Mimo…
ZobaczMyśli bez języka
Edward Nęcka: Być może są jakieś istoty we wszechświecie, które realizują takie…
ZobaczNie wszyscy liczą owieczki
Czasami trudności zmuszają nas by powiedzieć: „jakoś tego nie widzę”. Dla osób…
ZobaczJęzyk do zdobycia
Marek Świdziński, językoznawca: Dla głuchych ich własny język jest największym skarbem, istotą…
ZobaczPowtórka z historii
Nie powinniśmy się spodziewać, że dożyjemy myślących maszyn, porównywalnych z człowiekiem. Sztuczna…
ZobaczDiagnoza z komputera
Automatyczna komputerowa diagnoza chorób przez dekady pozostawała tylko marzeniem. Dziś zaczyna być…
ZobaczTrzy cechy praw fizyki
Od zarania dziejów ludzie obserwowali otaczającą ich rzeczywistość i zastanawiali się nad…
ZobaczLustro i koła wszechświata
W wierszu z cyklu „Suita luster” Federico García Lorca napisał, że „żyjemy…
ZobaczPiękno w dawnych dziełach – perspektywa historyka sztuki
Pojęcie piękna jest kluczowe dla każdego historyka sztuki – z definicji zajmujemy…
ZobaczDwa spojrzenia na źródła prawa
Co sprawia, że prawo obowiązuje? Dlaczego właściwie ludzie mają go przestrzegać?
ZobaczStoicyzm szkiełkiem i okiem
Współczesna wiedza o działaniu ludzkiego umysłu potwierdza to, o czym Marek Aureliusz,…
ZobaczJak opowiadają gry cyfrowe
Postęp technologiczny znacząco zwiększył w latach 80. popularność komputerów domowych i możliwości…
ZobaczCiało a język
Czy nasz język to zbiór abstrakcyjnych symboli, które wskutek konwencji stały się…
ZobaczCo było pierwsze: słowa czy gesty?
O pochodzeniu być może najważniejszego dla naszego gatunku wytworu ewolucji – języka…
ZobaczJak rozpoznać monogamistę
Ekologia behawioralna bada, jak zachowania zwierząt kształują się pod wpływem presji środowiska…
ZobaczHistoria trzech szczepionek – infografika
W pierwszych dniach 2021 roku na terenie Europy rozpoczęto podawanie trzech szczepionek…
ZobaczDo czego służy stado?
Zwierzęta łączą się w grupy, by zapewnić sobie bezpieczeństwo i ułatwić zdobywanie…
ZobaczRozmowa z automatu
Choć komputery robią już prawie wszystko, wciąż brakuje im tej fundamentalnej umiejętności,…
ZobaczGdy zmysł numeryczny szwankuje
Jakie są przyczyny lęku przed matematyką? Na czym on polega? Czy można…
ZobaczEwolucja jako źródło kultury współczesnej
Mimo że forma transmisji kulturowej obecna jest wśród szympansów, orangutanów, a nawet…
ZobaczLiczenie roślin
Matematyka to język. Z jego pomocą możemy opisać zawiłości świata. W liczbach…
ZobaczZbudować sztuczne Słońce
„Elektrownie termojądrowe powstaną już za 30 lat”, głosi slogan sięgający lat 50.…
ZobaczHel w płucach. O nowych metodach obrazowania medycznego
Wartościowe w diagnostyce medycznej obrazy wnętrza płuc uzyskuje się z podanego pacjentowi…
ZobaczProblem z monogamią
Zachodnia kultura pełna jest symboli trwającej całe życie monogamicznej miłości dwojga ludzi:…
ZobaczPięć powodów, dla których warto założyć stado. Poradnik ekologiczno-behawioralny
Jakie są powody, dla których wyewoluowało życie w stadzie? Jakie koszty i…
ZobaczHamleci polskiego marksizmu
Warszawska Szkoła Historii Idei to nieoficjalna nazwa grupy humanistów pracujących na Uniwersytecie…
ZobaczOtwarta nauka: co to takiego?
W ciągu ostatnich kilku lat jesteśmy świadkami ożywionej dyskusji na temat tego,…
ZobaczMiędzy myślą a słowem
Wynalezienie języka przeorało ludzki umysł i prawdopodobnie pozwoliło wyzwolić drzemiący w nim…
ZobaczMoralność wymaga umowy społecznej
Sposoby zachowania zwierząt wytworzone przez ewolucję biologiczną prowadzą do maksymalizacji propagowania genów.…
ZobaczCzy w XXI w. oprogramowanie zastąpi prawników?
Już wkrótce wszyscy będziemy musieli zaakceptować udział bardzo zaawansowanych algorytmów w sądownictwie.…
ZobaczReprogenetyka: nowe oblicza prokreacji z perspektywy etycznej
Odkryciom w dziedzinie genetyki towarzyszy dynamiczny rozwój biotechnologii, który przyczynia się do…
ZobaczKodowanie predykcyjne: ostateczna teoria neuronauk?
Niespełnionym jak dotąd marzeniem neuronaukowców jest stworzenie jednej, spójnej teorii działania mózgu,…
ZobaczW poszukiwaniu alfabetu rzeczywistości. Czy fizyka potrzebuje nowej notacji?
Symbole matematyczne są narzędziami myślenia: ułatwiają nam, lub wręcz umożliwiają, prowadzenie skomplikowanych…
ZobaczUMYSŁ UCIELEŚNIONY. CZYLI JAKI?
O metaforach umysłu, neuronalnych podstawach życia społecznego i roli ciała w rozumieniu…
ZobaczCZY W CIELE DA SIĘ ZNALEŹĆ UMYSŁ?
O metaforach umysłu, neuronalnych podstawach życia społecznego i roli ciała w rozumieniu…
ZobaczNA GRANICY UMYSŁU, CIAŁA I EMOCJI
Prof. Piotr Winkielman: Wydaje mi się, że pewne wrażliwości społeczne, pewne podstawowe…
ZobaczRozumienie i nieporozumienia
Rozumiem język włoski. Rozumiem mechanikę kwantową. Rozumiem średniowieczną sztukę. Rozumiem, dlaczego mój…
ZobaczZrozumienie w krzemie
W epistemologii ostrożnie mówi się o zjawiskach takich jak wiedza czy zrozumienie.…
ZobaczPrawo przyszłości, przyszłość prawa
Co współczesna nauka i technologia mogą nam powiedzieć o przyszłości prawa? Na…
ZobaczZ dziejów rzymskiej propagandy
Rzymianie jako pierwsi korzystali ze swoistego massmedium – produkowanych w dużej liczbie…
ZobaczHistoria pewnej manipulacji
Od kilkudziesięciu milionów lat pomiędzy mrówkami i pewnymi grzybami może utrzymywać się…
ZobaczAnatomia pszczelej rodziny: altruizm, konflikty i pokrewieństwo
Podaje się ją za przykład doskonałego społeczeństwa, w którym robotnice rezygnują z…
ZobaczCzarnobyl, Majak, Tokaimura… czyli o skali wypadków jądrowych INES
Katastrofy w Czarnobylu i Fukushimie to dwa najsłynniejsze wypadki w historii energetyki…
ZobaczTajemnice małpiej kultury
Wiemy, że mnóstwo zwierząt potrafi nauczyć się korzystać z ludzkich wytworów kulturowych.…
ZobaczJeszcze bliżej czarnej dziury
Przez długi czas pozostawały tylko interesującym pomysłem teoretycznym. Później zaczęliśmy obserwować miejsca…
ZobaczNauka ćwierkania
Ostatnie badania wskazują, że śpiew ptasi nie stanowi po prostu nieskomplikowanej sekwencji…
ZobaczPotrzeba poznawczego domknięcia a wybory metody pisarstwa historycznego
Zainteresowanie utrwaleniem mijających wydarzeń a także chęć odkrycia tego, co zasłonięte mrokiem…
ZobaczMemy – pasożyty w naszych umysłach
Artyści operują dłutem czy pędzlem w różnych stylach, zmieniają się trendy mody,…
ZobaczTowarzystwo z historią
W 1919 r. w Krakowie narodziła się idea powołania organizacji zrzeszającej ludzi…
ZobaczHomer, Euklides i narzędzia poznawcze
„Iliada” i „Odyseja, których autorstwo przypisuje się Homerowi, oraz „Elementy” Euklidesa to…
ZobaczO pewności w logice i teologii
W logice uznajemy całkowitą pewność sądów i twierdzeń, o ile zostały udowodnione…
ZobaczImpulsem w obywatela
Homo economicus, demon racjonalności, wymagał od nas uwagi na poziomie Spidermana, zdolności…
ZobaczUmysł ucieleśniony. Czyli jaki?
Jaką rolę w poznaniu świata odgrywa ciało? Czy rozszerzeniem naszego umysłu może…
ZobaczSztuczna inteligencja
Sztuka tworzenia sztucznej inteligencji (AI) dawno już wyszła ze swojej pierwszej, zalążkowej…
ZobaczSiła dwóch sióstr
Natacha Henry, historyczka: Maria i Bronia Skłodowskie są dla mnie wzorem wykształconych…
ZobaczWładza nad materią
Rozwój dwudziestowiecznej chemii umożliwił ogromny postęp cywilizacyjny, przyniósł nowe leki, technologie i…
ZobaczJak powstają związki
Wiązanie to kluczowe pojęcie chemii. Kiedyś rozumiane intuicyjnie, dziś modelowane matematycznie, pozwala…
ZobaczWiedza o materii
W nowożytności chemia przeszła długą drogę od jakościowych, alchemicznych teorii opartych na…
ZobaczOjciec założyciel
Eksperyment Antoine’a Lavoisiera był kamieniem węgielnym chemii: obalił teorię flogistonu i pozwolił…
ZobaczPożegnanie z palnikiem
Czasy, gdy Maria Skłodowska-Curie w swoim paryskim laboratorium własnoręcznie przerzucała dziesiątki kilogramów…
ZobaczAlchemia jako ćwiczenie duchowe
Określa się ją często jako „protochemię” – wczesną, prymitywną postać tego, co…
ZobaczCzłowiek, który uporządkował chemię
Układ okresowy Mendelejewa był pierwszym, w którym znalazły się miejsca na nieodkryte…
ZobaczPrzełomy w chemii
Rozpoczynamy serię czterech dodatków poświęconych wielkim wydarzeniom w historii czterech dyscyplin naukowych:…
ZobaczGdy rozum śpi
Uśpienie lub wyłączenie rozumu sprzyja „budzeniu się demonów”. Mówiąc bardziej nowocześnie –…
ZobaczKłopoty z empatią
Wiele naszych działań wobec bliźnich powodowanych jest empatią, ale do budowy moralnie…
ZobaczMądry Polak po szkodzie
Na co dzień dokonujemy wielu wyborów w warunkach niepewności – musimy decydować…
ZobaczSkąd niechęć do innych?
Dlaczego w wielu społeczeństwach, także w polskim, tak żywe są negatywne stereotypy…
ZobaczŚwiat bez emocji
Gdyby wyciąć z naszego życia oraz z historii ludzkości wszystkie emocje, zostalibyśmy…
ZobaczSzklanka w połowie pusta
Daniel Kahneman i Amos Tversky przedstawili dwóm grupom osób następującą sytuację: „Wyobraź…
ZobaczDlaczego reklamy na nas działają?
Dlaczego reklamodawcy wydają zawrotne sumy, by powtarzać tak często swoje spoty?
ZobaczSmutek, prawda i racjonalność
Gdy przyjrzymy się najnowszym badaniom i konceptualizacjom tego, w jaki sposób budujemy…
ZobaczJak czytać innych
Osoby autystyczne mają problemy z odczytywaniem cudzych emocji i intencji, ale dzięki…
ZobaczDlaczego boimy się latać?
W 2016 r. w katastrofach samolotów cywilnych linii lotniczych całego świata zginęło…
ZobaczNiepodzielny umysł
Luiz Pessoa, badacz mózgu: Dychotomia rozumu i emocji to dzieło psychologii potocznej.…
ZobaczMądrzy inaczej
Wiązano z nią wielkie nadzieje, miała ułatwiać karierę i gwarantować szczęśliwe życie.…
ZobaczRozum / Emocje
Codziennie mówimy o emocjach i rozumie, zwłaszcza w kontekście zachowania, ludzkiej natury,…
ZobaczCoraz bardziej ożywiona kropelka
Wyobrazić sobie powstanie życia z materii nieożywionej – to zadanie niełatwe, które…
ZobaczTo straszne słowo na „ś”
Wszyscy boimy się swojej śmiertelności, tego, że nas nie będzie, samego umierania.…
ZobaczCo mówią zwłoki
Dr Filip Bolechała: Dla medyka sądowego podstawową wskazówką są tzw. znamiona śmierci:…
ZobaczNowe stworzenie
Sztuczne życie – miniaturowe układy, które zachowują się jak żywe komórki, i…
ZobaczBiologia i egzorcyzmy
rganizmy różnią się od materii nieożywionej. Pytanie brzmi: jak bardzo oraz... co…
ZobaczEuropa i Enceladus
Gdy mówi się o życiu pozaziemskim, prędzej czy później padają imiona tych…
ZobaczReportaż z Próżni
Wszedłem do komory deprywacyjnej: zaciemnionej i wyciszonej skrzyni ze słoną wodą. Minęła…
ZobaczRebelia zmysłów
Barwne dźwięki, melodyjne kształty, szpiczaste smaki. Niejeden człowiek doświadcza takich wrażeń każdego…
ZobaczSiły chaosu i siły ładu
Jedno słowo kołatało się w głowie koronera dr. Hermana N. Bundesena, gdy…
ZobaczDziedzictwo Linneusza
Nowożytna systematyka biologiczna narodziła się z przekonania, że w ożywionej przyrodzie panuje…
ZobaczMatejko, oczy i mózg
Nasze umysły bardzo sprytnie radzą sobie z porządkowaniem bezmiaru informacji o świecie,…
ZobaczWielkie solo
Anton L., neurotyczny pracownik urzędu skarbowego w bliżej nieokreślonym mieście, pewnego dnia…
ZobaczPiękne oblicze chaosu
Czy z chaosu może wyłonić się porządek? Teoria chaosu udziela odpowiedzi na…
ZobaczNa straży biologicznego porządku
Dobór naturalny i mutacje genetyczne są silnikiem i paliwem ewolucji biologicznej. To…
ZobaczNa początku była biała kartka
Świat ma ciekawą cechę: kiedy jakiś jego fragment jest jednorodny i nijaki,…
ZobaczChaotyczne wibracje
Grzegorz Banaszkiewicz: Teoretycznie wszystko wygląda prosto i elegancko. W praktyce wszystko, co…
ZobaczCo dwa wahadła, to nie jedno
Z czym nam się kojarzy wahadło? Hipnoza, metronom, stary zegar – słowem,…
ZobaczPorządek i chaos
W zgodzie z duchem tej serii dodatków postanowiliśmy przekonać dziś Państwa, że…
ZobaczBzyki, świergoty, tańce i trele
Zwierzęta komunikują się na tysiące sposobów: wykorzystując gesty, dźwięki, zapachy, a nawet…
ZobaczCzłowiek jako milion zamrożonych przypadków
65 milionów lat temu, po wymarciu dinozaurów, zawalił się stary porządek i…
ZobaczMyślę, więc wiem, gdzie jestem
Nie tylko my, ludzie, radzimy sobie z przestrzenią. Mniejsze mózgi innych ssaków,…
ZobaczMądrzejsze, niż nam się wydaje
Frans de Waal, prymatolog: Wcale nie uważam, by procesy umysłowe u zwierząt…
ZobaczNarzędzia, spółka zoo
Uznajemy je za atrybuty człowieczeństwa i dowody wyraźnej przewagi ludzkiej inteligencji nad…
ZobaczWychowane na człowieka
Dorastanie w środowisku przesiąkniętym ludzką kulturą nieodwracalnie zmienia umysł. Zarówno małpy, jak…
ZobaczGatunki psychologii
Nazywanie psychologii nauką humanistyczną można kwestionować, ponieważ dużą rolę w jej rozwoju…
ZobaczCałkiem zwykłe zwierzę
Nie ma sensu się zastanawiać, czy jesteśmy „aż ludźmi”, czy „tylko zwierzętami”.…
ZobaczCzłowiek a zwierzę
Lubimy wyraźne podziały. Gdy białe jest nieskazitelnie białe, a czarne – pozbawione…
ZobaczCOPERNICUS CENTER
Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych jest wspólną jednostką badawczą Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu…
ZobaczCZY ISTNIEJĄ GRANICE NAUKI?: Robert Audi
(ur. 1941) amerykański filozof, jeden z najbardziej wpływowych współczesnych myślicieli, specjalizujący się…
ZobaczCZY ISTNIEJĄ GRANICE NAUKI?: Alexander Vilenkin
(ur. 1949) rosyjski kosmolog, twórca m.in. idei wiecznej inflacji i autor modelu…
ZobaczCZY ISTNIEJĄ GRANICE NAUKI?: George Ellis
(ur. 1939) południowoafrykański matematyk, fizyk i filozof, najbardziej ceniony za osiągnięcia w…
ZobaczCZY ISTNIEJĄ GRANICE NAUKI?: Willem Drees
(ur. 1954) holenderski filozof, autor wielu książek poświęconych relacjom nauki i religii…
ZobaczCZY ISTNIEJĄ GRANICE NAUKI?: George Coyne
(ur. 1933) amerykański teolog i kosmolog, były długoletni dyrektor Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego.
ZobaczNa granicy umysłu, ciała i emocji
Prof. Piotr Winkielman: Wydaje mi się, że pewne wrażliwości społeczne, pewne podstawowe…
ZobaczPrzewodnik po pograniczach
Olbrzymi dystans między kosmologią, mechaniką kwantową czy ewolucjonizmem a pytaniami o dobro,…
ZobaczNowa opowieść o człowieku
Na naszych oczach powstaje wyjątkowa mitologia. To nie tylko nowy gatunek literacki,…
ZobaczPytania robocze
„Najbardziej ekscytującym zwrotem oznajmiającym nowe odkrycia nie jest »Eureka!«, ale »To zabawne...«”…
ZobaczPodwójna prawda
Ten epizod z historii wzajemnych relacji filozofii i teologii pokazuje, że granic…
ZobaczWbrew granicom
Spotkanie między nauką a humanistyką jest niezbędne także dlatego, że obydwa światy…
ZobaczO czym nie śnił Darwin
Życie to prowadzący od narodzin do śmierci proces rozwojowy. Nauka o ewolucji…
ZobaczCzy można podglądać umysł?
Badania neuronaukowe nie są łatwe: wymagają aparatury, wiedzy i świadomości ograniczeń. Łatwo…
ZobaczGranica – czyli co?
Słowo „wszechświat” oznacza potocznie „wszystko, co istnieje” (taki zwrot znajdziemy np. w…
ZobaczAż po granice Kosmosu
Kosmologia jest nauką obserwacyjną, ale chce zaglądać poza nieprzeniknione bariery. Czy zdoła…
ZobaczPrzygody biologii ewolucyjnej z dziedzicznością
Współczesna biologia ewolucyjna to wspólne dziedzictwo Karola Darwina i Gregora Mendla. Wykazanie,…
ZobaczWielkie Pytania – Wielka Odpowiedź
Na pierwszy rzut oka wydają się bardzo odległe od naszych prywatnych, niezwykle…
ZobaczGranice nauki
Szanowni Czytelnicy, oddajemy w Wasze ręce pierwszy dodatek z cyklu „Wielkie Pytania”,…
ZobaczRewolucja w medycynie
Sto lat temu każdy zabieg medyczny mógł skończyć się śmiertelną infekcją, choroby…
ZobaczGdyby wzrok mógł zabić
Poznałem Michała Hellera w 1982 r. Pracowałem wtedy na Politechnice Wrocławskiej i…
ZobaczWakacyjne zapiski
Najpierw wybór miejsca: blisko las, ale w zasięgu internetu. Potem szczegółowy plan…
ZobaczKsiądz Michał i Zen
Choć znajomość z księdzem Michałem, która z czasem przerodziła się w przyjaźń,…
ZobaczZabawa u Parta
Zdradzę maniactwo Michała, o którym zapewne nie wszyscy wiedzą. Michał uwielbia zabawiać…
ZobaczSpór o człowieka
Idea doboru naturalnego miała współodkrywcę – Alfreda Russela Wallace’a. Nie zgadzał się…
ZobaczWpływ Michała Hellera na globalne ocieplenie
Światu należy przypisać cechę, dzięki której szczególnie skutecznie można go badać za…
ZobaczZrozumieć pierwotniaka
Nauka nie rozwija się planowo i nikt nie kontroluje wyłaniającego się z…
ZobaczGroźna inflacja
Działo się to w czasie stanu wojennego. Opracowaliśmy wtedy z Michałem rozmaite…
ZobaczWszechświat nieprzemienny
Michał Heller to nie tylko znakomity popularyzator nauki. To przede wszystkim rasowy…
ZobaczBiologia uprawiana młotkiem
Dzięki skamieniałościom możemy odtworzyć naturalną historię życia na Ziemi. Nowoczesna paleontologia, jak…
ZobaczZ jednej kieszeni do drugiej
W liceum i na studiach zaczytywałem się w książkach Michała Hellera. Jego…
ZobaczRodzice założyciele
Poznajmy dziewięciu ojców i jedną matkę tylko niektórych z wielu dziedzin biologii.
ZobaczMyślenie według Hellera
Nie traktuj żadnych swoich przekonań jako dogmatów, a gdy wnioski przestaną pasować…
ZobaczW 80 lat dookoła Wszechświata
Upór, konsekwencja, samodyscyplina. Niby wiemy: nie sposób uprawiać nauki – ani jakiejkolwiek…
ZobaczPrzełomy w biologii
Jeżeli zwierzę ma kończyny drapieżnika, powinno mieć także szczękę drapieżnika – głosiła…
ZobaczŻagiel słoneczny
Istnieje wiele sposobów na rozpędzenie obiektu w przestrzeni kosmicznej, od „starych dobrych”…
ZobaczEksperyment Michelsona-Morleya
Ze źródła emitowana jest wiązka światła, która trafiając na zwierciadło półprzepuszczalne, dzieli…
ZobaczJako w niebie, tak i na papierze
Aby nauka szła do przodu, teoria musi iść w parze z obserwacjami.…
ZobaczW cieniu bomby
Wyprodukowanie bomby jądrowej wymagało wytężonego wysiłku tysięcy osób; w tym również tych…
ZobaczFizyka wyprowadzona w pole
Mylą się ci, którzy zarzucają fizykom materializm. Wielowiekowy rozwój nauki uświadomił nam,…
ZobaczObce globy
NIGEL MASON, astrochemik: Skomplikowane związki chemiczne znajdujemy jak wszechświat długi i szeroki…
ZobaczUrwana trajektoria
Tuż przed oddaniem tego dodatku do druku zmarł Stephen Hawking. Przyjrzyjmy się…
ZobaczWielkie odpowiedzi na małe pytania
By doprowadzić do przełomu w fizyce, nie zawsze trzeba sięgać na krańce…
ZobaczCiemny sektor kosmosu
Ogólna teoria względności otwarła drzwi do współczesnej, ilościowej kosmologii. Coraz precyzyjniejsze obserwacje…
ZobaczW poszukiwaniu zaginionej autonomii
Neuronaka chyba na dobre zadomowiła się już na salach sądowych. Czy jednak…
ZobaczWybory – czyny policzalne
Polityka jest grą. Dzięki badaniom zachowań politycznych narzędziami matematycznymi możemy tak ustalić…
ZobaczTańczący z myślami
Niektórzy twierdzą, że myślenie przypomina rozmowę duszy z samą sobą. Inni –…
ZobaczList prof. dr hab. med. Wojciecha Nowaka – natura języka
Nauka to wielka przygoda ludzkości - przygoda, która zrodziła się z ciekawości,…
ZobaczList prof. dr hab. Jacka Majchrowskiego – natura języka
W pierwszej edycji „Wielkich Pytań w Krakowie” pytamy, czy światem rządzi przypadek.…
ZobaczPochwała Ciekawości – natura języka
Wielkie Pytania organizują nasz sposób widzenia świata. Nawet cząstkowe odpowiedzi na nie…
ZobaczJak to jest być delfinem
Trzeba kurczowo trzymać się brzytwy Ockhama, żeby nie przypisywać delfinom bogatego życia…
ZobaczO czym śpiewają wieloryby
Swoją karierę naukową Vincent Janik poświęcił podglądaniu i podsłuchiwaniu morskich ssaków. Ale…
ZobaczLudzki mózg
Składa się z wielu rozmaitych obszarów anatomicznych. Jeszcze bardziej skomplikowany jest jednak…
ZobaczObca inteligencja
PETER GODFREY-SMITH: Zaczątki umysłu pojawiły się, zanim życie opuściło morza. Wszystko, co…
ZobaczCienie świadomości
Jak potwierdzić własną obecność, skoro nawet powieki nieposłuszne są mięśniom; gdy ciało…
ZobaczRydwan z dwoma końmi
WIELKIE PYTANIA | Historia badań nad emocjami pełna jest zmian paradygmatów i…
ZobaczObrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI, fMRI)
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) rozpoczyna się od umieszczenia badanego w silnym…
ZobaczElektryczne żaby
Luigi Galvani jako pierwszy wykazał, że neurony przewodzą prąd. Był to ważny…
ZobaczRejestracja aktywności pojedynczych neuronów
Mniej więcej od końca XVIII w. fizjologowie domyślali się, że układ nerwowy…
ZobaczPrzezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS)
Najstarszą metodą badania, jak określone funkcje poznawcze powiązane są ze strukturami neuronalnymi,…
ZobaczCzłowiek, który barwił neurony
WIELKIE PYTANIA | Przez ponad dwieście lat delikatna, blada tkanka mózgu opierała…
ZobaczCo rządzi zachowaniem
WIELKIE PYTANIA | Behawioryzm to jeden z najbardziej niezrozumiałych i znienawidzonych nurtów…
ZobaczElektroencefalografia (EEG)
Pierwszy zapis EEG człowieka, przedstawiony w 1924 r., zawdzięczamy Hansowi Bergerowi (na…
ZobaczCo się kryje między sześcianami
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Istnieją kształty, o których nie śniło się…
ZobaczMapa matematyki
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Słowo „matematyka” wywołuje różne skojarzenia. Może z…
ZobaczŚwiat nie jest matematyczny
Nie jestem pewien, czy świat w ogóle jest „jakiś”. Ale jeżeli już…
ZobaczWstęp: co jest najważniejsze
W świecie plemiennych sprzeczek chcemy na nowo zadać pytania o najważniejsze zagadnienia…
ZobaczŚwiat jest matematyczny
Tylko w fizyce, odgadując fragment struktury matematycznej odpowiadającej wycinkowi rzeczywistości, potrafimy odtworzyć…
ZobaczKrólowa hipotez
Jak to się stało, że niewinna uwaga, rzucona mimochodem przez Bernharda Riemanna,…
ZobaczZagubieni w liczbach
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Trudno dziś znaleźć sferę ludzkiej aktywności, której…
ZobaczAndrzej Pilichowski–Ragno
Urodził się w Rzymie w 1967 roku. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie…
ZobaczDaniel Dennett – filozof klasyczny
Najbardziej zależy mu na pogodzeniu psychologii potocznej – czyli naszych zdroworozsądkowych poglądów…
ZobaczNa granicy światów
Mityczne postaci, oblane południowym słońcem ruiny, prymitywne maski wraz z jej pamiątkowymi…
ZobaczJohn-Dylan Haynes – czytający w myślach
Badania Johna-Dylana Haynesa mogą wprawiać w osłupienie nawet najbardziej awangardowych filozofów i…
ZobaczOkiem teologa
Wolność człowieka traktowana jest przez wielu myślicieli chrześcijańskich jako znak wskazujący na…
ZobaczIle wolności posiadasz?
Jeśli nasze czyny determinowane są przez zdarzenia, na które nie mamy żadnego…
ZobaczList prof. dr hab. med. Wojciecha Nowaka. Wolna Wola
Nauka to wielka przygoda ludzkości - przygoda, która zrodziła się z ciekawości,…
ZobaczList prof. dr hab. Jacka Majchrowskiego. Wolna Wola
W pierwszej edycji „Wielkich Pytań w Krakowie” pytamy, czy światem rządzi przypadek.…
ZobaczPochwała ciekawości. Wolna Wola
Wielkie Pytania organizują nasz sposób widzenia świata. Nawet cząstkowe odpowiedzi na nie…
Zobacz